SİLO YEMLERİNDE BESİN MADDE KAYIPLARI

Kaba yemin kaliteli ve ucuz olması daha pahalı olan yoğun yada karma yemlerin hayvan beslemede kullanımını azaltmakta ve hayvancılık işletmelerinin karlılığını artırmaktadır. Süt yada besi sığırcılığı işletmelerinde üretim maliyetlerinin % 60-70’ini yem girdilerinin oluşturması yemleme ile yapılacak iyileştirmenin karlılığa etkisini açıklamaya yeterlidir. Bu nedenle, hayvancılık işletmelerinin kaba yem gereksinimini karşılamak için çayır-mer’aların ıslahı, yem bitkisi üretim alanlarının artırılması, ucuz ve alternatif kaba yem kaynaklarının hayvansal üretime kazandırılması ve kaliteli kaba yem üretim tekniklerinin üreticilere aktarılması gerekmektedir. Son yıllarda, çeşitli kurum ve kuruluşların yoğun çabaları sonucu silajlık mısır ekimi, beton silo yapımı veya hazır (balya) silo yemi satışı önemli düzeyde artmış, ancak çiftçi koşullarında kaliteli silo yemi yapımında önemli teknik problemlerin olduğu saptanmıştır. Bu problemlerin başında, uygun çeşit seçilememesi, uygun hasat zamanının belirlenememesi, silajın iyi sıkıştırılamaması, örtü malzemesinin iyi olmayışı ve silo tipinin yanlış seçilmesi sayılabilir. Bu nedenle, silo yemi yapımında kaliteyi etkileyecek önemli faktörlerin dikkate alınması hayvan beslemede silo yeminden beklenen verim artışının sağlanmasında önemli rol oynayacaktır. Hayvanlarımızın süt ve et verimlerini artırmak, kaliteli kaba yem üretimini sorun olmaktan çıkarmak, yıl boyu dengeli ve düzenli bir yemleme ile mümkündür. Hayvanlarımızdan arzulanan verim artışını sağlamak için silaj kalitesini etkileyen faktörlerin ve besin madde kayıplarına yol açan hataların giderilmesi büyük önem taşımaktadır.

Silo Yemlerinde Besin Madde Kayıplarının Kaynakları

Suca zengin yeşil yemlerin silolanarak saklanmasında meydana gelen besin madde kayıplarının bir kısmı silolanmadan önce, diğer bir kısmı ise silolamadan sonra meydana gelmektedir (Tablo 1). Silolamadan önce meydana gelen besin madde kayıplarının düzeyi % 6 ile % 20 arasında değişim gösterirken, silolama sonrası meydana gelen besin madde kayıplarının düzeyi % 7 ile % 42 arasında değişmektedir. Silolamada toplam besin madde kayıpları ise iyi silo yemlerinde % 13, kötü silo yemlerinde % 62 düzeyine kadar çıkabilmektedir.

Solunum Kaybı

Solunum yoluyla meydana gelen besin madde kayıpları, silolanacak yem materyalinin hasadı ile başlamakta ve soldurma işlemi boyunca ve siloya taşınıp oksijenle temas kesilene kadar devam etmektedir. Bunun nedeni, bitki hücrelerinin havadaki oksijeni kullanarak depo karbonhidratlarını CO2 ve H2O’ya dönüştürmeleridir. Bu biyokimyasal olay neticesinde, kolay çözünebilen karbonhidrat kaynaklarında önemli bir kayıp meydana gelmekte ve kayıp düzeyi bitki hasadı ile silolanması arasında geçen süreye göre değişim göstermektedir.

Hasat edilen silo yemleri ne kadar çabuk silolanırsa solunum yoluyla meydana gelen kayıplar o denli azalmaktadır. Solunum kayıpları dikkatli davranıldığında % 5 düzeyinde kalabildiği gibi silonun kapatılma süresinin uzatılması ve yağmur yağması durumunda % 15 düzeyine kadar çıkabilmektedir.

Mekanik Kayıplar

Mekanik kayıplar; silolanacak yemlerin biçilmesi, soldurulması, toplanması ve taşınması esnasında meydana
gelmektedir. Bu kayıplar bitkilerin dal ve yaprak gibi ince ve körpe kısımlarında meydana gelmekte olup uygulanan mekanizasyon
işleminin başarısına göre % 1-5 arasında değişmektedir.