- Tevfik KESKİN
- Şubat 22, 2019
Önceki sayımızda sizlere hayvanların menşei ve kimlik tespiti iyi uygulamaları ile hayvanların sağlığı ile ilgili iyi uygulamalardan bahsetmiştim.
Bu bölümde, üretim işlerimizde en önemli konulardan olan YEM konusunda ve VETERİNERLİK İŞLEMLERİ VE KALINTILARIN ENGELLENMESİ konularında süt kalitesi ve güvenliği üzerinde etkiye sahip bu iki konu ele alınacaktır. Sıvı ve katı gübre yönetimine ilişkin bölüm, daha sonraki sayılarımızda ele alınacaktır.
Bu bölümdeki yazı dizisi ve konular, süt üretiminde üreticilerimize; süt kalitesi ve gıda güvenliği konularında kılavuzluk etmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu bilgiler her sayımızda iki konu başlığı işlenerek şekilde sunularak devam edecektir..
1- YEM
Amaçlar:
Hayvanların sağlıklı olmalarını sağlayın ve sütte kalıntı kalmamasını garanti edin.
Hayvanların sağlıklı olmalarını sağlayın
Yem, çeşitli nedenlerle hayvanların sağlığı bakımından, belirleyici bir rol oynar. Her şeyden önce, hayvanların beslenmesini sağlamak ve süt üretimini ve inek gebe olduğunda ceninin gelişimi için, gerekli besinlerin verilmesi gerekir. Bu ise, hayvanların gereksinimlerine karşılık veren, dengeli yemlerin verilmesi anlamına gelir. Ayrıca, yemin, hayvan için tehlikeli olabilecek herhangi bir madde içermemesinin de, sağlanması şarttır.
Kalıntıların olmamasının garanti edilmesi
Birçok kimyasal madde, çiftlik ineklerinin yeminden, süte geçer. Bunların bazısı için, bu proses düşüktür. Ama bazı durumlarda, sütte “konsantrasyon” oluşur (belli lipofilik moleküller, süt yağ maddesine geçer). Bazı durumlarda, hayvan tarafından yutulan moleküller, metabolize edilir ve sütte “anne” molekülle karşılaştırıldığında, insanlar için aynı derecede toksik olan “çocuk” moleküller (örneğin, belli mitotoksinler) oluşur.
Satın alınan yeme ilişkin olarak, tedarikçiye, aşağıda belirtilenlerin sorulması gerekir:
Farklı yemleri ( sığır/ buzağı/ süt yemleri, tarım ilaçları, kimyasallar vb.) tamamen ayırmak suretiyle, çapraz bulaşma riskinin önlenmesi.
Kullanılan yem listesini kaydetmek suretiyle, bir yemleme planının tesis edilmesi ve çiftlikte yapılan karışımların, muhafaza edilmesi gerekir.
İlave Olarak ;
En önemli hususlar
C.1 – Yasaklanmış hammaddelerin (et ve kemik unları, antibiyotikler, büyüme faktörleri…), depolama güvenliği (farklı türlerin yemleri birbirine karıştırılmamalı ve yemler zehirleyici ürünlerden ayrı tutulmalıdır) ve yasaklanmış herhangi bir madde içermeyen iyi kaliteye sahip olmalı.
C.2 – Yem izlenebilirliği, etiketleri, faturaları, bileşimi…vb. belgeler, 5 yıl süresince muhafaza edilmelidir .
C.3 – Yem numunelerinin, 12 ay süresince muhafaza edilmeli; yemlerde ve suda kirletici maddeler bulunmamalıdır.
C.4 – Mahsuller iyi korunmalı ve zarar görmüş kısımlar (özellikle silo yemlerinde) atılmalı; kullanılan hammaddelerin listesiyle birlikte, yem planı çıkarılmalıdır.
C.5 – İlgili makamlar tarafından onaylanmış yem üreticileri. Eğer, çiftçinin kendisi katkılı yem yaparsa, buna yönelik izinleri almış ve üretim yapmaya yetkili ve depolama kapasitesine sahip olmalıdır.
2- VETERİNER TEDAVİLERİ VE KALINTILARIN ENGELLENMESİ
Amaçlar:
Gerektiğinde; ama sadece gerektiğinde tedavi edin!
Tedavilerin çokluğu nedeniyle, çiftçiler, genellikle bir hayvanı tedavi etmenin, normal bir eylem olmadığını unutmaktadırlar. Her tedavi konusunda tekrar tekrar düşünülmesi ve tedavinin, hayvan ve ayrıca süt (kalıntılar riski) bakımından olası sonuçları dikkate alınarak, haklı gerekçelere dayandırılması gerekir. Hayvanları tedavi etme kararının, çiftliği gözeten veterinerin tavsiyesiyle alınması ve her tedavinin, uygun gerekçelere dayandırılması esastır.
Tedavilerin mükemmel şekilde izlenebilmesini sağlayın!
Süt üreticisi, tedavi edilmekte olan hayvanları veya tedavisi kesilen hayvanları ve yapılan tedavilerin niteliğini, bilmek zorundadır. Sütle veya toplama tankeriyle ilgili sorun olduğunda (antibiyotik kalıntılarına rastlandığında), veterinerin tedavileriyle ilgili verileri, bulabilmelidir.
Hastalıklı veya tedavi görmüş hayvanların kimlik tespiti veya yalıtılması
Kimlik belirtme, hayvan üzerinde (halka, püskürtme boya…) veya hayvanın önündeki plaka da (bağlama ahırlarında) yapılabilir.
Büyük çiftliklerde, herhangi bir riskten kaçınmak için, hayvanlar yalıtılabilir ve ayrı şekilde sağılabilir. Bu hayvanlar, ayrı olarak veya sağma işleminin sonunda sağılmalıdır.
Protokollere ve veteriner reçetelerine uygun hareket edilmesi
Çiftçiler, sadece izin verilen ürünleri, uygun protokole göre kullanmalıdırlar. İyi tanımlanmış kullanımlar için, ilgili makamlar tarafından Tam Piyasa İzinleri (FMA) verilir. Her çiftçi, üreticinin tavsiyelerine ve veterinerlerin reçetelerine, kesinlikle uygun hareket etmelidir. Tedavilerin benimsenmesine ve iptaline, ilgili ve yasal şekilde, ancak veteriner tarafından karar verilebilir.
İptal sürelerinin bilinmesi ve bunlara uyulması gerekir ve yasaklanmış maddeler mevcut olmamalıdır
Çiftlik, en sık kullandığı ürünler için iptal süresini bilmeli ve daha az kullandığı ürünlerin iptal sürelerini, nasıl öğreneceğini bilmelidir (reçete, etiket….).
Yasaklanmış maddelerin listesi, ülkeye göre değişmektedir: BST (Avrupa’da), kloramfenikol (bütün ülkelerde), büyüme faktörleri. Her halükarda, sütü 4 çeyrekte imha etmek gerekir (sadece bir kere sağılmış olsa bile!).
İlaçları iyi koşullarda saklayın
İnsanlar, hayvanlar veya ürünler için, herhangi bir risk oluşmaması amacıyla, ilaçların saklanması gerekir (ilaçları süt depolama tesislerinin yakınında saklamayın). Çiftlikteki ilaç stoğu, minimum düzeyde tutulmalıdır. Serinde saklanması gereken ilaçların, buzdolaplarında iyi durumda saklanmalarını sağlayın.
Tedavilerin ve patolojilerin izlenebilirliği (kayıt ve reçete formları
Çiftçi, bütün patolojileri ve tedavileri kaydetmelidir. Veterinerin reçete formları tutulmalı ve tedavi edilen hayvanın kimliğini belirtmelidir. Ayrıca, satın alınan bütün ilaçların ve özellikle reçetesiz olarak kullanılan ilaçların faturalarının, muhafaza edilmesi tavsiye edilir. Bu belgeler, 5 yıl süresince muhafaza edilmelidir.
PRATİK BİLGİLER
Uyarı, İptal süreleri, her ilaç için ve ancak kesin dozlarda ve sürelerde kullanım için tanımlanır. Dozda veya tedavinin uzunluğunda herhangi bir değişiklik olması, sütün kabul edilemez miktarda tedavi kalıntıları (Maksimum Kalıntı Limitini aşan miktarlar) içermesi, süresini uzatabilir ve bu durum genellikle antibiyotik araştırma testleriyle saptanır. Eğer veteriner, tedavi planını değiştirmenin gerekli olduğunu düşünürse, iptal süresinin değişikliğiyle ilgili talimatlarının izlenmesi önemlidir. İhtiyatlı olmak için, tedavi planına uyulmadığında, kullanım için Avrupa Birliği tarafından önerildiği üzere, 7 günlük bir minimum “kapsayan” iptal süresine uyulması tavsiye edilir.
Dikkatli olun, çünkü bir tür için yasaklanmış olan belli maddeler başka vakalarda kullanılabilir. Bir çiftçi, köpekler için geliştirilmiş olan göz damlalarını, ineklerde kullanması sonucunda piyasaya klorafenik içeren süt sürmekle suçlanabilir. Kolostrumun içeriği, sütünkinden çok farklıdır (daha az kafein, daha fazla çözünür proteinler içerir) ve büyük oranlarda, iltihap kurutucu ilaç kalıntıları içerir.
En önemli hususlar
D.1 – Hastalığı olan veya tedavi gören hayvanların kimliğinin belirtilmesi ve yalıtılması
İlaçlar uygun bir yerde muhafaza edilirler (sütün depolanmasıyla ilgili bölüme bakınız)
D.2 – Protokollere ve iptal sürelerine uygun hareket edilmesi. Sadece izin verilen maddelerin kullanılması. Çiftçi, veteriner tarafından seçilen ilaçları iyi tanımlanmış bir sıhhi plan çerçevesinde kullanır.
D.3 – Kolostrum dönemlerinde sütün ıskartaya çıkartılması.
D.4 – Tedavilerin ve patolojilerin izlenebilirliği; kayıt, reçete formları 5 yıl saklanacaktır.
D.5 – İlaçlar, iyi bir şekilde korunacaktır.